اثرافزایش غلظت دی اکسیدکربن هوا بر برخی صفات سه رقم کلزا (Brassica napus L.) در شرایط شور

به منظور مطالعه اثر افزایش غلظت CO2 هوا بر تحمل گیاه کلزا (Brassicc napus L.) به شوری آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرّس در سال 1389انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه رقم کلزا (اکاپی،RGS003 و زرفام)، چهار سطح غلظت شوری (آبیاری با آب‌های شور با هدایت الکتریکی معادل 5 ، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر همراه با شاهد بدون شوری)، و سه سطح غلظت CO2 هوا ]شامل غلظت فعلی CO2 (350 میکرومول بر مول) غلظت‌های دو و سه برابر مقدار غلظت فعلی آتمسفر[ بود. هر سطح تیمار CO2 به عنوان یک محیط در نظر گرفته و دو تیمار دیگر به صورت فاکتوریل در طرح پایه کاملاً تصادفی و در سه تکرار، در هر محیط اعمال شد. نتایج نشان داد که غلظت گاز کربنیک اثر معنی‌داری بر وزن تر و وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک برگ، ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن مخصوص برگ، فلورسانس کلروفیل برگ، نشت یونی غشاء و عملکرد دانه داشت. شوری اثر معنی‌داری روی وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن مخصوص برگ، محتوای نسبی آب برگ، فلورسانس کلروفیل برگ، نشت یونی غشاء و غلظت کلروفیل داشت. عملکرد دانه به شدت تحت تأثیر شوری قرار گرفت. عملکرد دانه در تیمار شاهد 2/282 گرم در متر مربع بود که در تیمار 15 دسی زیمنس به 9/112 گرم در متر مربع کاهش یافت. غلظت گاز کربنیک سه برابر میزان فعلی (1050 میکرومول بر مول)، بیشترین وزن خشک ساقه(91/10گرم در بوته)، ارتفاع بوته (17/114 سانتی‌متر)، وزن تر برگ (06/16 گرم در بوته)، سطح برگ (35/340 سانتی‌متر‌مربع) و وزن خشک برگ (09/2گرم در بوته) را به همراه داشت، اما این افزایش در عملکرد مشاهده نشد. تأثیر شوری بر صفات و ویژگی‌های ارقام در سطوح مختلف گاز کربنیک متفاوت بود. این تفاوت معنی‌دار در مورد صفاتی مانند وزن تر برگ، وزن خشک برگ و ریشه و نشت یونی غشاء در اثر تنش شوری مشاهده شد. نشت یونی غشاء با افزایش میزان شوری ا فزایش یافت. اما این افزایش در سطوح غلظت سه برابر میزان فعلی ناچیز و در غلظت معمول حداکثر بود. نتایج این آزمایش نشان داد افزایش غلظت CO2 هوا توانست تا حدی اثر منفی افزایش شوری بر رشد رویشی کلزا را خنثی کند، اما نتوانست کاهش عملکرد دانه را جبران کند.